Je n’ai malheureusement réentendu parler de lui qu’à l’occasion de son récent décès. Cette figure emblématique du folk anversois a succombé à une leucémie, le 10 novembre dernier. J’ai vu la nouvelle sur la VRT, puis, chose assez exceptionnelle, j’ai entendu un hommage diffusé, le vendredi suivant, sur «La Première», dans l’émission matinale de Jean-Pierre Hautier. Soit dit au passage, je me suis dit que cet hommage était une nouvelle réponse aux flamingants qui accusent les francophones d’hypocrisie, parce qu’ils n’écoutent jamais de chanteurs flamands, mais prétendent aimer la Belgique.
Parenthèse fermée, c’est d’un artiste engagé, dont les flamingants ne raffolaient manifestement pas, que j’ai entendu parler. Un homme qui a fait honneur à cette ville d’Anvers, tant salie par l’extrême droite nauséabonde. Ses chansons sont là pour nous rappeler à nous, francophones, qu’il n’y a pas en Flandre que des nationalistes étroits.
Ses mots en diraient mieux que de très longues considérations. Ci-dessous, quelques-unes de ses œuvres emblématiques. Même si on ne comprend pas le néerlandais, et encore moins l’anversois, le message est très clair!
Chantons la Brabançonne
Meniêr de Staat eed ons gezee
dat ’em veul cente noêdig ee
meniêr de Staat eed ons gezee
dat ’em veul cente noêdig ee
a speld de speculaent
en lifst in Zwitserland
Refrein:
Chantons la Brabançonne
vive le son vive le son
chantons la Brabançonne
vive le son du pognon
En de minister ee’ verteld
zeh nah wa’ zuinig ùp ù geld
en de minister ee’ verteld
zeh nah wa’ zuinig ùp ù geld
gefd alles mor on mij
ù meubele derbij
(refrein)
Mor de gezichte blijve koel
en iederiên oud z’ne smoel
mor de gezichte blijve koel
en iederiên oud z’ne smoel
ze knikken allemol ja
ùmda ‘t ni aenders ga
(refrein)
Dad iêl ons laend wörd leeggeschud
‘t is ùm nen bodemloêze put
dad iêl ons laend wörd leeggeschud
‘t is ùm nen bodemloêze put
da’s een verdinde straf
nen Belg is te laf
(refrein)
Al schijn et noêdlot dan beslist
toch zen ek ginne pessimist
al schijn et noêdlot dan beslist
toch zen ek ginne pessimist
al blefd den Belzjen duts
nog duzend jaar de kluts
(refrein)
De polletieke drijverij
is ùp eur leste geloêf et vrij
de polletieke drijverij
is ùp eur leste geloêf et vrij
want alles ee’ z’n grens
da wet de lùmpste mens
(refrein)
chantons la Brabançonne
zedde flamand zedde wallon
chantons la Brabançonne
à bas les cons, pour de bon
———-
Pour comprendre l\’anversois un tant soit peu, quelques petits trucs:
* ae = le «a» dans «Aentwaerpe» (Antwerpen) et le «e» dans «staerk» (sterk)
* aa = le «a» allongé comme dans «naam» et «baard»
* ö = le court «eu» de störm (storm) et löstere (luisteren)
* ù = le «ou» court de «stùm» (stom) et «ùp» (op)
* iê et oê = comme dans «iên» (één) et «groêt» (groot)
* Le ei/ij de «klein» et «wijn» et le «ui» de «kruis» s\’écrivent comme en néerlandais, mais sont prononcés très différemment (un peu comme «klaajn», «waajn» et «kroajs»).
—————–
Zwijgd me van de Vlomse kweste
Zwijg me van de Vlaamse kwestie
Wanniêr ek deur de rijke Vlomse gauwe gaan
Wanneer ik door de rijke Vlaamse gauw ga
en zing oe da’ de Vlaminge zonder pardon
en zie hoe de Vlamingen zonder pardon
vör dollars en vör ponden un eige laend verpeste
voor dollars en voor ponden hun eigen land verpesten
sprekt dan mor Fraens en zwijgd me van de Vlomse kweste
spreek dan maar Frans en zwijg me van de Vlaamse kwestie
Wanniêr ek overal de bosse zing vergaan
Wanneer ik overal de bossen zie vergaan
en puine zing wor strate zouwe mùtte staan
en puinen zie waar straten zouden moeten staan
en fiêre stede treuren ùp d’aermzalige reste
en fiere steden treuren op de armzalige resten
sprekt dan mor Fraens en zwijgd me van de Vlomse kweste
spreek dan maar Frans en zwijg me van de Vlaamse kwestie
Wanniêr ek d’industrie de lùcht zien kleure
Wanneer ik de industrie de lucht zie kleuren
ad iederiên da’ zùmor lot gebeure
als iedereen dat zomaar laat gebeuren
a’ der is wörd gelache meh angstig proteste
als er eens wordt gelachen met angstige protesten
sprekt dan mor Fraens en zwijgd me van de Vlomse kweste
spreek dan maar Frans en zwijg me van de Vlaamse kwestie
Wanniêr alliên nog ‘t Gouwe Kalf wörd veroêrd
Wanneer alleen nog ‘t Gouden Kalf wordt verhoord
en ‘t evewicht van giêst en lede wörd verstoêrd
en ‘t evenwicht van geest en leden wordt verstoord
en d’ùmgekochte leiders ons elpen in de neste
en de omgekochte leiders ons helpen in de nesten
sprekt dan mor Fraens en zwijgd me van de Vlomse kweste
spreek dan maar Frans en zwijg me van de Vlaamse kwestie
Wanniêr er in ‘t gelid de straat wörd ùpgegaan
Wanneer er in ‘t gelid de straat wordt opgegaan
in Uilespiegel’s naam ‘t fascisme blefd bestaan
in Uilenspiegel’s naam ‘t fascisme blijft bestaan
as ek ze zing marshere meh Hitlerjugend geste
als ik hen zie marchieren met Hitlerjugendgeste
sprekt dan mor Fraens en zwijgd me van de Vlomse kweste
spreek dan maar Frans en zwijg me van de Vlaamse kwestie
Mor of er wörd geroepe en gecontesteerd
Maar of er wordt geroepen en gecontesteerd
‘t is van de kleintshes da’ der wörd geprofeteerd
‘t is van de kleintjes dat er wordt geprofiteerd
da’s overal gelijk, in et Oêsten en in ‘t Weste
da’s overal gelijk, in het Oosten en in ‘t Westen
en daarùm spreek ek liever van gin Vlomse kwes
———
De Flamingant ne me traitez.
Dans mon pays de Flandre, maltaité
par guerres ravageuses
et des périodes troubleuses,
la terre est silencieuse.
De flamingant ne me traitez,
être Flamand, c’est dur assez.
Quoique l’on dise du glorieux passé,
l’Espagne vint à la danse,
assistée par la France,
pour nous raser la conscience.
De flamingant ne me traitez,
être Flamand, c’est dur assez.
Sur terre destinée aux champs de blé
on se fit des batailles,
de prétentieuses pagailles,
en nous traitant de canaille.
De flamingant ne me traitez,
être Flamand, c’est dur
assez.
A cause du plus noir prolétariat,
on a vu l’allégresse
périr en proie de bassesse,
entre l’église et l’ivresse.
De flamingant ne me traitez,
être Flamand, c’est dur assez.
On dit: c’étaient des collaborateurs!
Beaucoup se sont faits prendre,
croyant le faire pure la Flandre,
c’est c’que misère engendre.
De flamingant ne me traitez,
être Flamand, c’est dur assez.
Fascistes y’a partout, aussi chez nous,
mais comme les gens adorent
haïr ce qu’ils ignorent,
par ce refrain je t’implore:
de flamingant ne me traitez;
je suis Flamand, fils d’ouvrier.
Pour l’entendre:
Cet enregistrement a été fait lors d’une prestation publique d’un Wannes Van de Velde miné par la maladie au Festival 0110 à Anvers…
———-
Et enfin le «tube»
Ik wil deze nacht in de straten verdwalen
Ik wil deze nacht in de straten verdwalen,
De klank van de stad maakt mijn ziel amoureus,
Al heb ik geen geld om plezier te betalen,
Ik vind wel een vrouwke heel net en genereus,
Onder de glans van de manestralen,
Wordt heel onze wereld een huwelijks bed,
Ga mee naar de kroegen vol vrouwen en matrozen,
Vergeet uwe naam en al de rest,
Ik wil deze nacht in de straten verdwalen,
De klank van de stad maakt mijn ziel amoureus,
Al heb ik geen geld om plezier te betalen,
Ik vind wel een vrouwke naar mijn keus,
Ik wil deze nacht in de straten verdwalen,
De klank van de stad maakt mijn ziel amoureus,
Al heb ik geen geld om plezier te betalen,
Ik vind wel een vrouwke heel net en genereus,
Laat ons dan samen de wereld verteren,
Met klinkende glazen vol Franse wijn,
Zingt mee met de mensen dat hebben ze geiren,
En laat deze nacht nooit ten einde zijn,
Ik wil deze nacht in de straten verdwalen,
De klank van de stad maakt mijn ziel amoureus,
Al heb ik geen geld om plezier te betalen,
Ik vind wel een vrouwke naar mijn keus.
à entendre:
Le blog de Philochar 